Jerzy Buzek został poproszony o słowo wstępu do debaty zatytułowanej: „Powiaty i województwa -20 lat minęło” podczas ostatniego dnia dyskusji na XI EKG w Katowicach.Jako szef rządu, który wprowadził reformę samorządową 20 lat temu, były premier zawsze wysoko sobie cenił i wspierał środowisko samorządowe w Polsce.
Jerzy Buzek przypomniał założenia, które przyświecały wówczas rządowi. Decentralizacja, czyli przeniesienie decyzyjności i kompetencji z poziomu władz centralnych na szczebel lokalny. Panowało przekonanie, że to przedstawiciele lokalnych społeczności, a nie urzędnicy w Warszawie, wiedzą najlepiej w jaki sposób rozwiązywać swoje problemy i zarządzać swymi miastami i wsiami. Było to przejście od państwa decydującego za społeczeństwo, do państwa służącego społeczeństwu obywatelskiemu. Ówczesne upodmiotowienie samorządu pozwoliło później na skuteczne wykorzystanie grantów unijnych przez polskie gminy, województwa i powiaty. Prof. Buzek wyraził również smutek, że nie wszystkie założenia reformy udało się zrealizować na skutek veta prezydenckiego.
Były premier podkreślał kluczową rolę samorządów w systemie demokratycznym. – Obrona samorządów- zauważył – jest najważniejszą obroną demokracji. Akcentował również potrzebę wzmocnienia obywatelskiego zaangażowania i budowania więzi na poziomie lokalnych społeczności.
- Egoizm jednostki jest największym zagrożeniem dla wspólnoty lokalnej- podkreślał były premier. Były premier nawiązał do myśli Alexisa de Tocqueville, wielkiego teoretyka demokracji, który wskaywał w swych publikacjach, że egoizm otwiera furtkę rządom centralistycznym i autokratycznym, gdzie władza dąży do polaryzacji, dzielenia i izolacji ludzi, aby nie interesowali się sobą wzajemnie, ani lokalną społecznością i aby nie przeszkadzali władzy.
Późniejsza dyskusja skupiła się wokół aktualnych problemów samorządów, czyli tendencji do decentralizacji problemów i centralizacji zasobów. Duża część debaty skupiła się na temacie zasadności istnienia powiatów.
